Rakım olarak yüksek yerlerde akarsuların zaman içerisinde hatta yıllar boyu akması ile oluşturduğu yarıklar sonucunda oluşan düz veya hafif engebeli doğal oluşumlara Plato denir. Başka bir tanım ile akarsular tarafından oluşan derin vadilerin oluşturduğu düzlük de denilebilir. Platolar akarsular tarafından oluşmaktadır. Plato tanımını tam olarak anlamak resim üzerinden yapılacak bir inceleme ile mümkün olabilecektir.

Yukarıdaki şekilde gördüğünüz gibi akarsular mavi çizgiler ile belirtilmiştir. Yıllarca akan bu akarsular, aktığı bölgeleri aşındırarak derin yarıklar oluşturur. Bu yarıklar oluştukça iki akarsuyu ortasında akarsuyun taşkın alanına girmeyen bölgeler daha yüksekte kalır. Bu şekilden platonun tanımını tam olarak anladıktan sonra daha detaylı bilgilere girebiliriz.

Plato ile yayla birbirine karıştırılan iki terim olarak karşımıza çıkıyor. Bu ayrımı yapabilmek için yaylanın ve platonun farkını bilmek gerekir. Yayla ifadesi daha çok turizm veya yaz aylarında hayvan otlatabilmek amacıyla geçici olarak kullanılan bir yerleşim şekli iken; plato ise bir coğrafi terim olarak yeryüzü (birleşik yazılır) şeklini ifade eder. Platolar Türkiye’de oldukça yaygın bulunan bir yeryüzü şeklidir.

Neden?

Çünkü Türkiye’nin önemli bir alanı aşınım sahasıyken, dördüncü zamanda oluşan toptan yükselme sonucunda akarsuların eski aşınım düzlüklerini yarmalarına dolayısı ile de bu durum platoların artmasına neden olmuştur.

TÜRKİYE’NİN OLUŞUM ÇEŞİTLERİNE GÖRE BAŞLICA PLATOLARI

Yukarıda gördüğünüz ve Pegem Akademi kitabından alınmış olan görüntüden Türkiye’de bulunan oluşum çeşitlerine göre plato çeşitlerini görebilirsiniz.

Tabaka Düzlüğü (Yatay Duruşlu) Platoları

Daha önce oluşmuş olan tortul tabakaların zaman içerisinde akarsular tarafından parçalanması ile oluşur. Bu alanlarda tahıl tarımı ve bozkır bitki örtüsü bulunduğundan daha çok küçük baş hayvancılık yaygınlaşmıştır.

Aşınım Platoları

Rüzgar gibi dış kuvvet ile aşınarak oluşan yüksek yerlerdir.

Karstik Platoları

Karstik arazilerin bulunduğu arazilerde akarsuların zamanla aşındırarak oluştuğu platolardır. Bu alanlarda toprak oluşumu daha zordur.

Lav Platoları

Yanardağlar tarafından akan lavların doldurduğu çukurların akarsular tarafından aşındırarak oluşan platolardır. Bu alanlarda daha çok büyükbaş hayvancılık yaygınlaşmıştır.

Platolar batıdan doğuya doğru gittikçe rakım olarak yükselir. Marmara bölgesinde 150-200 metrelerde, Güneydoğuda 600-700 metrelerde, İç Anadolu bölgesinde 100-1500 metrelerde, Doğu Anadolu bölgesinde ise 1800-2000 metrelerde platolar bulunmaktadır. Ülkemizin iç bölgelerinde daha çok yatau duruşlu platolar yer almaktadır. Doğu anadoluda lav platoları, Akdeniz bölgesinde karstik, Karadeniz ve marmarada aşınım platoları bulunmaktadır.

Oluşum şekillerine göre platolar ve bu platoların çeşitlerine göre ülkemizde hangi platoların hangi oluşum çeşiti sınıfında yer aldığını gösterir tablo yukarıdadır.